Jaka jest różnica miedzy gęstością a lepkością oleju?

Oleje silnikowe, przekładniowe, czy hydrauliczne mają kluczowe znaczenie w utrzymaniu sprawności i wydajności samochodów oraz maszyn. Warto pamiętać, że właściwy wybór i regularna wymiana olejów są niezwykle ważne, aby utrzymać sprawną i wydajną pracę pojazdów. Wiele osób myli gęstość z lepkością, a w rzeczywistości są to dwie różne właściwości oleju, które wpływają na jego zachowanie i wydajność w różnych warunkach. Wyjaśnijmy więc różnice między nimi!

Lepkość olejów

Lepkość to wartość, która sugeruje nam, jak łatwo olej przepływa w określonej temperaturze. Kiedy lepkość jest wyższa, olej ma większy opór wewnętrzny i płynie wolniej. Natomiast gęstość określa wagę cieczy w stosunku do objętości i nie jest adekwatna do lepkości.

Aby pomóc ci to lepiej zrozumieć, porównajmy olej do wody: woda jest gęstsza od oleju, ale olej ma wyraźnie wyższą lepkość, co sprawia, że płynie wolniej.

Co więcej, nie istnieje klasyfikacja olejów ze względu na gęstość fizyczną, tylko ze względu na ich lepkość, którą klasyfikuje się najczęściej za pomocą norm SAE (z ang. Society of Automotive Engineers). Określa ona właściwości oleju w niskiej i wysokiej temperaturze.

Lepkość opisana jest za pomocą dwóch oznaczeń: liczba z literą W określa lepkość w niskich temperaturach, np. 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, a sama liczba dotyczy warunków letnich, np. 20, 30, 40, 50, 60. Im niższa liczba znajduje się przed literą W, tym olej może być stosowany w niższej temperaturze, a im wyższa liczba po myślniku, tym większa temperatura, której olej jest w stanie zachować swoje parametry.

Dla przykładu oleje silnikowe 5W-30 są odporne na wysokie temperatury, dzięki czemu nie odkładają się w postaci nagaru na częściach silnika, a jednocześnie są wystarczająco płynne w niskich temperaturach (zachowują płynność w temperaturach nawet do -60°C), a to ułatwia uruchomienie silnika w zimie.

„Im bardziej lepki olej, tym lepszy” – czy aby na pewno?

Jeśli chodzi o oleje silnikowe, wielu właścicieli pojazdów wierzy, że olej o większej lepkości będzie lepszym środkiem smarnym lub, że im wyższy przebieg silnika, tym większa powinna być lepkość oleju. Nic bardziej mylnego. Niektóre auta mogą być eksploatowane na olejach mineralnych, inne na półsyntetycznych, a jeszcze inne na syntetycznych.

W pewnych silnikach samochodowych wlewanie oleju o większej lepkości niż zaleca producent jest wręcz niedopuszczalne. Dlaczego? Ponieważ wraz ze wzrostem lepkości wzrastają także opory wewnętrzne w silniku, a to może się przyczynić do spadku mocy, gorszego chłodzenia silnika, a także wzrostu zużycia paliwa.

Im lepkość jest niższa, tym mniejszy jest opór oleju, a więc mniejsze są straty mocy silnika. Z kolei wyższa lepkość daje lepsze zabezpieczenie silnika przed zużyciem.

Gęstość oleju

Gęstość oleju silnikowego odnosi się do jego masy na jednostkę objętości. Wyrażana jest w jednostkach takich jak kilogramy na metr sześcienny (kg/m³) lub gramy na centymetr sześcienny (g/cm³). Wyższa gęstość oznacza większą masę oleju w danym obszarze, co wpływa na jego objętość.

Mówiąc prościej: gęstość oleju to określenie jego ciężaru właściwego i z fizycznego punktu widzenia nie ma ona nic wspólnego z lepkością, mimo, że potocznie często te dwa terminy używane są zamiennie.

Olej o odpowiedniej lepkości jest ważny dla prawidłowego funkcjonowania silnika, ponieważ zapewnia on właściwe smarowanie i redukcję tarcia pomiędzy ruchomymi częściami wewnątrz silnika. Producent pojazdu lub maszyny zazwyczaj określa odpowiednie parametry oleju w instrukcji obsługi. Pamiętaj, że niewłaściwe właściwości oleju mogą wpływać negatywnie na wydajność i żywotność silnika.